فاکتورهای رشد (Growth Factors)؛ راهکاری برای جوان‌سازی پوست
با استفاده از محصولات پوستی با ترکیبات مناسب و همین‌طور رعایت مستدام یک رژیم زیبایی خوب، میتوانید پوستی درخشان داشته باشید. اگر تا به حال برای روتین پوستی خود از محصولات مراقبت از پوست مانند رتینوئیدها، مرطوب‌کننده‌ها، کرم‌های ضدآفتاب و کرم‌های دور چشم استفاده می‌کنید میتوانید برای نتایج بهتر سراغ محصولاتی حاوی "فاکتورهای رشد" بروید. در حالی که به فاکتورهای رشد به اندازه ترکیبات رایج برای جوان‌سازی پوست، توجه نمی‌شود، در سال‌های اخیر صحبت‌های زیادی درباره آن‌ها در جامعه علمی انجام شده است. اولین بار این فاکتورها در دهه 1950 میلادی توسط دو دانشمند کشف شدند که باعث شد آن‌ها در سال 1986 جایزه نوبل پزشکی را برای این کشف خود دریافت کنند.
فاکتورهای رشد روند جدیدی در مراقبت از پوست ایجاد کرده‌اند و در بسیاری از ماسک‌ها، مرطوب کننده‌ها و سرم‌ها وجود دارند. گفته می‌شود که این فاکتورها می‌توانند به بازسازی سلول‌های پوست کمک کنند تا پوست صاف‌تر و روشن‌تر به نظر برسد. اما آیا واقعا این فاکتورها عمل می‌کنند؟ آیا این فاکتورها صرفا جنبه تبلیغاتی دارند و نمی‌توان به آن‌ها اعتماد کرد؟ در این مطلب، با ویژگی‌های فاکتورهای رشد آشنا می‌شویم.
فاکتورهای رشد چه نوع عواملی هستند؟
فاکتورهای رشد به طور طبیعی در سراسر بدن یافت می‌شوند. این پروتئین‌های ارتباطی، پیام‌های مختلفی را بین سلول‌ها ارسال کرده و در صورت نیاز، سیگنال‌هایی را برای التیام و رشد به بخش‌های مختلف بدن ارسال می‌کنند. به لطف فاکتورهای رشد، می‌توانیم با تحریک تولید سلول‌های جدید، زخم‌ها و رگ‌های خون آسیب‌دیده را ترمیم کنیم. بدن دارای انواع فاکتورهای رشد است که با توجه شرایط و نیاز، مانند ترمیم سلولی، تکثیر، بازسازی و جوان‌سازی پوست توسط سیستم ایمنی بدن آزاد می‌شوند. در محصولات مراقبت از پوست، فاکتورهای رشد به پوست اطلاع می‌دهند که نیاز به جوان‌سازی یا ترمیم دارد. در نتیجه، در بدن کلاژن و پروتئین‌های مختلفی تولید می‌شوند تا پوست صاف، روشن و سفت به نظر برسد.
منبع تامین فاکتورهای رشد در محصولات مراقبت از پوست
در اصل، فاکتورهای رشد مورد استفاده در محصولات مراقبت از پوست، از سلول‌های بنیادی انسانی تولید شده‌اند. سلول‌های بنیادی، سلول‌هایی هستند که توانایی منحصربه‌فردی دارند و قادر هستند بسته به جایی که در بدن قرار می‌گیرند، به هر نوع سلولی که نیاز باشد تبدیل شوند. یک سلول بنیادی را می‌توان در مغز استخوان، پلاسمای غنی از پلاکت یا سلول‌های چربی پیدا کرد. این سلول‌ها در آزمایشگاه تکثیر می‌شوند. در ادامه، از آن‌ها می‌توان فاکتورهای رشد را مشتق کرد. کارشناسان معتقدند این سلول‌های مشتق شده از انسان ممکن است بهترین منبع فاکتورهای رشد برای مراقبت از پوست باشند. در حال حاضر، فناوریی در این زمینه وجود دارد و می‌توان فاکتورهای رشد را در آزمایشگاه سنتز کرد. این میکروپپتایدها شبیه به فاکتورهای رشد به‌دست آمده از انسان عمل می‌کنند و به سلول‌ها، سیگنال مربوط را ارسال می‌کنند.
فاکتورهای رشد ممکن است از منابع حیوانی یا گیاهی نیز استخراج یا مهندسی شوند. برای مثال برخی از برندها، فاکتورهای رشد خود را از حلزون‌ها تامین می‌کنند. در عین حال، برندهای وگان از DNA دانه جو برای تولید فاکتور رشد لایه اپیدرم پوست استفاده می‌کنند که تقریبا هیچ فرقی با نمونه انسانی ندارد.
چگونه فاکتورهای رشد برای پوست مفید هستند؟
فاکتور رشد اپیدرم پوست به طور طبیعی در بدن رخ می‌دهد و کمک می‌کند تا درد زخم‌ها را کمتر احساس کنیم و حتی در بسیاری از مواقع زخم را ترمیم کنیم. اما با افزایش سن، میزان تولید این فاکتورها در بدن کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه، سلول‌های جدید رشد کمتری خواهند داشت و پوست ما هم نازک‌تر خواهد شد و خاصیت ارتجاعی کمتری پیدا خواهد کرد. با جایگزین کردن این روند کاهشی با فاکتورهای رشد موضعی، می‌توانیم پوست را فریب دهیم تا فکر کند دوباره جوان است. در نتیجه، دوباره تقسیم سلولی آغاز می‌شود و کلاژن و الاستین در پوست تولید خواهد شد.
اگر از فاکتورهای رشد به صورت منظم و برای حداقل 8 هفته استفاده شود، گردش سلولی و ترمیم پوست با سرعت بسیار بهتری انجام خواهد شد. در نتیجه، پوستی صاف‌تر، محکم‌تر و یکنواخت‌تر خواهید داشت. به همین خاطر، می‌توان گفت که فاکتورهای رشد در کاهش چین‌وچروک، خطوط ریز و تغییر رنگ پوست نقش مهمی دارند.
چه کسی می‌تواند از استفاده از فاکتورهای رشد سود ببرد؟
محققان هنوز مطمئن نیستند که عملکرد فاکتورهای رشد دقیقا به چه صورت است، اما شواهدی برای اثبات اثربخشی آن‌ها وجود دارد. هنگامی که به طور مداوم از این فاکتورها روی پوست استفاده می‌شود، EFG موجود در آن‌ها، ارتباط بین سلول‌ها را افزایش می‌دهد و منجر به افزایش گردش سلولی پوست می‌شود. هرکسی که علائم پیری مانند خطوط ریز، چین‌وچروک، پوست آسیب دیده یا کدر را دارد، می‌تواند با استفاده از فاکتورهای رشد، تا حد زیادی این مشکلات را رفع کند.
چه نوع محصولاتی حاوی فاکتورهای رشد هستند؟
فاکتورهای رشد مولکول‌های بزرگی هستند و به همین دلیل امکان نفوذ به پوست را ندارد. با این حال، آن‌ها ارتباط‌دهنده‌ای عالی هستند و در صورت استفاده موضعی باعث تولید سلول‌های جدید پوست می‌شوند. آن‌ها بیشتر در محصولات زیر استفاده می‌شوند:
- ماسک‌های صورت
- کرم‌های شبانه
- کرم‌های دور چشم
- مرطوب‌کننده‌ها
- سرم‌ها
فاکتورهای رشد در محصولات مراقبت از پوست ممکن است به نام‌های مختلفی مانند سیتوکین، هپاتوسیت، کراتینوسیت، اینترلوکین یا فیبروبلاست وجود داشته باشند.
چگونه باید فاکتورهای رشد را به روتین مراقبت از پوست خود اضافه کنم؟
به طور طبیعی، فرایند ترمیم پوست در طول شب و در هنگام خواب اتفاق می‌افتد. به همین خاطر، اگر قصد استفاده از این فاکتورها را دارید، توصیه می‌کنیم شب‌ها از آن‌ها استفاده کنید. فاکتورهای رشد زمانی که روی پوست تمیز و مرطوب اعمال شوند، بهترین کارایی را خواهند داشت. اگر از کرم، مرطوب‌کننده یا سرم استفاده می‌کنید، اجازه دهید کاملا خشک شود و بعد از حداقل 5 دقیقه به سراغ استفاده از محصولات دیگر بروید.
محیط‌های اسیدی فاکتورهای رشد را غیرفعال می‌کنند. به همین خاطر، بهتر است از آن‌ها در کنار ویتامین C، اسیدهای هیدروکسی یا رتینوئیدهای قوی استفاده نکنید. همچنین، برخی از متخصصان پوست فاکتور رشد را به عنوان جایگزینی برای رتینول توصیه می‌کنند و آن‌ها را به افراد مختلف، از جمله افرادی که دارای پوست حساس هستند، توصیه می‌کنند.
آیا فاکتورهای رشد مورد استفاده در محصولات پوستی بی‌خطر هستند؟
خطرناک بودن یا نبودن فاکتورهای رشد مورد استفاده در محصولات مراقبت از پوست موضوع مورد بحث برخی از متخصصان پوست است. در حال حاضر، تحقیقاتی وجود ندارد که اثبات کند استفاده بلندمدت از این فاکتورها به بدن آسیب می‌زند یا خیر. با این حال، تحقیقات درباره استفاده کوتاه‌مدت از فاکتورهای رشد نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان داده‌اند. طبق یک مطالعه در سال 2020 در مجله درماتولوژی بالینی و زیبایی، در مدت 12 هفته، بیمارانی که تحت آزمایش بوده‌اند و مشکلاتی مانند هیدراسیون پوست، نازکی و عدم خاصیت ارتجاعی پوست را داشتند، تا حد زیادی بهبود پیدا کردند.
به دلیل طبیعی بودن فاکتورهای رشد و وجود آن‌ها در بدن، حتی افرادی که پوست حساس یا شرایط خاصی مانند بیماری اگزما دارند هم می‌توانند از محصولات حاوی این فاکتورها استفاده کنند. البته محصولاتی که حاوی فاکتورهای رشد هستند، ممکن است عطر یا مواد نگهدارنده داشته باشند. همین موضوع باعث می‌شود تا برای برخی از افراد تحریک کننده باشند. به همین خاطر، تاکید می‌شود که قبل از استفاده از این محصولات حتما آن‌ها را آزمایش کنید تا از عدم واکنش پوست خود در برابر فاکتورهای رشد مطمئن شوید. به طور کلی، بهتر است اگر شرایط پوستی خاصی دارید، با یک متخصص پوست صحبت کنید.
در حال حاضر، فاکتورهای رشد مورد تایید FDA نیستند و هیچ مطالعه بلندمدتی وجود ندارد که عدم خطرناک بودن آن‌ها را تایید کند. با این حال، تا به حال هیچ گزارشی از آسیب ناشی از استفاده بلندمدت از فاکتورهای رشد ثبت نشده است.
فاکتورهای رشد و تاثیر آن‌ها بر سرطان پوست
فاکتورهای رشد باعث رشد سلولی می‌شوند. از نظر تئوری، این به این معنی است که حتی سلول‌های سرطانی نیز می‌توانند در حضور آن‌ها تکثیر شوند. همین موضوع باعث می‌شود برخی از افراد درباره استفاده از محصولات حاوی این فاکتورها تردید داشته باشند. البته تا به حال هیچ نشانه‌ای از رشد ضایعات پوستی با استفاده از فاکتورهای رشد مشاهده نشده است. با این حال، افرادی که سابقه سرطان پوست دارند، بهتر است تا تکمیل تحقیقات در این زمینه صبر کنند و بهتر است در این زمینه با متخصص پوست مد نظر خود مشورت کنند.
جمع بندی
فاکتورهای رشد به طور طبیعی در بدن وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای انواع پوست‌ها، حتی حساس‌ترین نوع پوست هم استفاده کرد. البته ممکن است استفاده از آن‌ها در برخی روش‌ها برای بعضی از افراد واکنش‌هایی داشته باشد. به همین خاطر، توصیه می‌کنیم اگر قصد استفاده از محصولات پوستی حاوی این فاکتورها را دارید، ابتدا با آزمایش نقطه‌ای، از عدم واکنش پوست خود مطمئن شوید و سپس از آن محصول استفاده کنید.
