رادیکالهای آزاد و خنثی‌سازی آنها توسط آنتی اکسیدان
احتمالا تا به حال درباره رادیکالهای آزاد شنیده‌اید و می‌دانید که چگونه به سلامت پوست شما آسیب می‌زنند. اما رادیکالهای آزاد دقیقا چه هستند و چه عملکردی دارند؟ برای پاسخ به این سوال و آشنایی با عملکرد آنتی اکسیدان‌ها به عنوان خنثی‌کننده رادیکال‌ها، در این مطلب با ما همراه باشید.
رادیکالهای آزاد مولکول‌های ناپایداری هستند که به سلولهای سالم آسیب می‌رسانند. از این رادیکال‌ها حتی به عنوان یکی از دلایل بروز بیماری‌های قلبی، سرطان و دیگر امراض یاد می‌شود. آیا می‌توان از این رادیکال‌ها در برابر پوست محافظت کرد؟ آیا محصولات مراقبت از پوست می‌توانند در برابر این رادیکال‌ها محافظت کنند؟
رادیکال آزاد چیست؟
رادیکالهای آزاد مولکول‌های واکنش‌پذیر ناپایداری هستند که در پوست شکل می‌گیرند. آنها از جفت طبیعی خود جدا شده‌اند و دنبال جایگزین آن هستند. هنگامی که این رادیکال‌ها با پوست محافظت نشده تماس پیدا می‌کنند، رادیکالهای آزاد از لایه‌های اپیدرم عبور می‌کنند، به سلولهای سالم حمله می‌کنند و کلاژن و الاستین را از بین می‌برند.
این موضوع باعث افزایش علائم پیری در پوست می‌شود که از جمله این علائم می‌توان به چین‌وچروک، افتادگی پوست، خشکی، کدر شدن و تیرگی پوست اشاره کرد. در بسیاری از مواقع ممکن است رادیکال‌ها را نبینید و حضور آنها را روی سطح پوست احساس نکنید، اما آنها دائما در حال حمله به سلولهای پوستی شما هستند.
منشا رادیکالهای آزاد
متاسفانه رادیکالهای آزاد محصول محیط اطراف ما هستند. این رادیکال‌ها به طور طبیعی در بدن از طریق فرایندهای شیمیایی مانند متابولیسم نیز تولید می‌شوند.
از جمله منشا‌های دیگر تولید رادیکالهای آزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آلودگی ناشی از مواردی مانند دود، گردوغبار، پاک‌کننده‌های خانگی و آفت‌کش‌ها
- آسیب‌های زیست‌محیطی
- استرس و اضطراب
- سیگار کشیدن
- مصرف غذاهای سرخ شده
- نوشیدن الکل
- اشعه های UV خورشید
- نور آبی از دستگاه‌های الکترونیکی مانند تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌ها
چگونه رادیکالهای آزاد به پوست شما آسیب می‌رسانند؟
درست است که نمی‌توان رادیکال‌ها را دید. اما این به این معنی نیست که پوست از آنها در امان است. به زبان دیگر، پوست همواره در معرض حمله رادیکالهای آزاد قرار دارد. چیزی که این مولکول‌ها را ناپایدار می‌کند این است که یک الکترون از لایه بیرونی خود را از دست داده اند. الکترون‌ها دوست دارند به صورت جفت باشند. این باعث می‌شود که آنها به دنبال الکترونهای دیگر برای جفت شدن با الکترونهای خود باشند.
هنگامی که رادیکالهای آزاد قادر به دریافت الکترون از اتم‌های دیگر نباشند، شروع به جدا کردن و دریافت آنها از سلولهای پوست می‌کنند. در واقع، رادیکالهای آزاد یک واکنش زنجیره‌ای را آغاز می‌کنند که این همان پایه و اساس مسیر تخریب پوست است. اولین رادیکال آزاد یک الکترون را از یک مولکول جذب می‌کند، آن را بی‌ثبات کرده و به یک رادیکال آزاد تبدیل می‌کند. سپس آن مولکول یک الکترون را از یک مولکول دیگر می‌گیرد و به همین ترتیب رادیکالهای آزاد ایجاد می‌شوند. در نهایت، این اثر دومینو می‌تواند کل سلول را مختل کرده و به آن آسیب برساند. این آسیب در نهایت به صورت چین‌وچروک، افتادگی، خشکی، کدر شدن و تیرگی پوست ظاهر می‌شود.
چگونه از پوست خود در برابر آسیب‌های رادیکال آزاد محافظت کنید
اگر رادیکالهای آزاد را به عنوان افراد بد در نظر بگیریم، آنتی اکسیدان‌ها افراد خوب داستان خواهند بود. آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد مغذی هستند که رادیکالهای آزاد را خنثی می‌کنند تا از پوست شما در برابر آسیب محافظت کنند.
از آنجا که رادیکالهای آزاد به دنبال الکترون اضافی میگردند، از قضا آنتی اکسیدان‌ها یک الکترون اضافی برای اهدا دارند که با اهدای آن، ناپایدار نخواهند شد. لذا هنگامی که آنتی اکسیدان‌ها با رادیکالهای آزاد مواجه می‌شوند، الکترون آنتی اکسیدان‌ها به رادیکالهای آزاد متصل می‌شوند و لذا قبل از اینکه رادیکالهای آزاد به پوست شما آسیب برسانند به حالت متعادل خود باز می‌گرداند. برای مبارزه با رادیکالهای آزاد، آنتی اکسیدان‌ها بزرگ‌ترین گزینه دفاعی شما خواهند بود.
بهترین آنتی اکسیدان‌ها برای پوست شما
موارد زیر برخی از قوی‌ترین آنتی اکسیدان‌ها برای دفاع در برابر آسیب رادیکالهای آزاد هستند:
- ویتامین C: ویتامین C یک آنتی اکسیدان قوی است. از نظر بالینی ثابت شده است که این ویتامین توانایی مقابله با رادیکالهای آزاد را دارد. همچنین این ویتامین نقش مهمی در بازسازی و سالم ماندن پوست ایجاد می‌کند
- ویتامین E: ویتامین E یک آنتی اکسیدان است که به طور طبیعی در بدن وجود دارد و به دلیل توانایی آن در تسکین و سفت کردن پوست شناخته شده است. این ویتامین برای محو کردن خطوط ریز، چین‌وچروک و لکه‌های پیری بسیار مناسب است و می‌تواند پوست را جوان‌تر نشان بدهد. مزایای استفاده از ویتامین E، محافظت از پوست در برابر UV و خواص ضدالتهابی آن است
- CoQ10: کوآنزیم Q10 یک سوپر آنتی اکسیدان است که با علائم پیری مبارزه می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که استفاده موضعی CoQ10 باعث کاهش عمق چین‌وچروک و از بین رفتن برخی خطوط ریز می‌شود. همچنین این ویتامین توانایی جذب به لایه های درونی پوست را دارد و در صورت استفاده مداوم به عنوان روتین، میزان آن در پوست افزایش پیدا می‌کند
- چای سبز: چای سبز سرشار از آنتی اکسیدان‌های قوی است و به کاهش علائم پیری در پوست کمک می‌کند. این نوع چایی میزان چربی پوست را کاهش می‌دهد و جوش‌ها و سیاهی دور چشم را تا حد زیادی از بین می‌برد
- رسوراترول (Resveratrol): ماده رسوراترول به طور طبیعی در انواع توت‌ها، بادام زمینی، انگور قرمز و شراب قرمز وجود دارد. این ماده به دلیل برخورداری از خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی بسیار شناخته شده است
- کورکومین (Curcumin): این آنتی اکسیدان پلی‌فنول به کاهش التهاب کمک می‌کند، سرعت التیام زخم‌ها را افزایش می‌دهد، از ایجاد چربی و آکنه در پوست جلوگیری می‌کند، رادیکالهای آزاد را خنثی می‌کند و به عنوان محافظ ضد پیری و ضدمیکروبی شناخته می‌شود
- ویتامین A: این ویتامین اغلب به عنوان رتینوئید یا رتینول دیده می‌شود و دارای ویژگی‌های زیادی دارد. به عنوان مثال، استفاده از این ویتامین باعث افزایش گردش سلولی سالم، ترمیم ساختار سلولی پوست، کاهش تولید سبوم و تحریک ساخت کلاژن می‌شود
- ویتامین B3: این ویتامین به نام نیاسینامید نیز شناخته می‌شود. ویتامین B3 یک آنتی اکسیدان قوی است که برای بهبود آبرسانی پوست، محو کردن خطوط ریز و چین‌وچروک، کاهش لکه‌های قهوه‌ای و بهبود خاصیت ارتجاعی پوست استفاده می‌شود
نکاتی در مورد استفاده از آنتی اکسیدان‌ها
آیا می‌خواهید برای مقابله با رادیکالهای آزاد به روتین پوستی خود آنتی اکسیدان اضافه کنید؟ به نکاتی که در ادامه برای استفاده از آنتی اکسیدان در روتین مراقبتی پوست وجود دارد، توجه کنید:
از آنتی اکسیدان‌ها به صورت ترکیبی و جفت استفاده کنید
عملکرد آنتی اکسیدان‌ها به صورت هم‌افزایی است. به این معنی که برای دریافت نتیجه بهتر، باید از چند نوع آنتی اکسیدان در کنار هم استفاده کرد. چرا که آنها همدیگر را تقویت می‌کنند. به عنوان مثال، اگر از ویتامین C استفاده می‌کنید، بهتر است در کنار آن از روغن صورت ویتامین E هم استفاده کنید تا رادیکالهای آزاد بیشتری خنثی شوند.
از آنتی اکسیدان‌ها در روتین‌های مراقبت از پوست صبح و بعد از ظهر خود استفاده کنید
در گذشته، متخصصان پوست استفاده از آنتی اکسیدان‌ها را فقط در نوبت صبح توصیه می‌کردند، زیرا پوست در شب، زیاد در معرض رادیکالهای آزاد قرار نمی‌گیرد. اما اکنون تحقیقات نشان می‌دهند که التهاب ناشی از آسیب اشعه ماورای بنفش در طول روز، می‌تواند تا چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض آن باقی بماند، بنابراین آنتی اکسیدان‌ها قابلیت استفاده در چند نوبت از شبانه‌روز را دارند. همچنین می‌توانید ماسک چشم سفت کننده حاوی آنتی اکسیدان را بعد از برنامه روتین شبانه خود امتحان کنید تا رادیکالهای آزاد بیشتری از پوست خنثی شوند
ویتامین C با اسیدهای پوست سازگاری خوبی ندارد
اگرچه ویتامین C برای مراقبت از پوست فواید بسیار زیای دارد. اما این آنتی اکسیدان با رتینوئیدها و اسیدهای پوست تعامل خوبی ندارد. اما این به این معنا نیست که به هیچ عنوان امکان استفاده ترکیبی از آنها را ندارید. در واقع، بهتر است صبح‌ها از ویتامین C و شب‌ها از اسیدهای پوست استفاده کنید.
آنتی اکسیدان ظاهری شفاف‌تر به پوست می‌دهند
رادیکالهای آزاد می‌توانند به سبوم آسیب برسانند که پس از آن، التهاب اطراف فولیکول‌ها را افزایش می‌دهند و این باعث جوش زدن می‌شود. التهاب یک عامل محرک در بروز آکنه است. اما اگر از آنتی اکسیدان‌ها در روتین پوستی خود استفاده کنید، با جوش‌های کمتری مواجه خواهید شد. به همین خاطر، توصیه می‌کنیم برای کاهش جوش‌های صورت از ماسک صورت خاک رس با اسید سالیسیلیک استفاده کنید که حاوی آنتی اکسیدان است. همچنین آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند تولید بیش از حد رنگ‌دانه در پوست را کنترل کنند. در نتیجه، با لک‌های پوستی مواجه نخواهید شد.
از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان استفاده کنید
آنتی اکسیدان‌های موضعی همیشه نمی‌توانند به لایه‌های عمیق پوست برسند. به همین دلیل است که افزودن آنتی اکسیدان‌ها به رژیم غذایی شما بسیار مهم است. بدن آنتی اکسیدان‌های خود را می‌سازد، اما برای تامین آنتی اکسیدان کافی نیاز به رژیم غذایی حاوی آن هم دارید. آنتی اکسیدان‌ها از طریق هضم غذاهایی که می‌خورید آزاد می‌شوند. سپس، از طریق جریان خون و به سلولهای شما حرکت می‌کنند تا رادیکالهای آزاد را خنثی کنند.
غذاهای حاوی آنتی اکسیدان برای پوست سالم
اگر فکر می‌کنید پوست کدر و بی‌روحی دارید، توصیه می‌کنیم به سراغ مواد غذایی بروید که حاوی آنتی اکسیدان هستند. در ادامه با برخی از آنها آشنا می‌شویم:
- قهوه و چای: قهوه، چای سیاه و چای سبز دارای منابع غنی از آنتی اکسیدان هستند
- انواع توت‌ها: زغال‌اخته، شاه‌توت، توت‌فرنگی، تمشک، زغال‌اخته، گوجی بری سرشار از آنتی اکسیدان هستند
- گوجه‌فرنگی: گوجه‌فرنگی که سرشار از آنتی اکسیدان قوی لیکوپن است که خطر ابتلا به سرطان را هم کاهش می‌دهد
- آجیل و دانه‌ها: مغزها و دانه‌هایی مانند گردو، دانه‌های آفتاب‌گردان، بادام‌زمینی، فندق، پسته و بادام همگی سرشار از آنتی اکسیدان هستند
- شکلات تیره: شکلات تلخ حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان است. هرچقدر که میزان کاکائو در این شکلات‌ها بیشتر باشد، مقدار آنتی اکسیدان هم بیشتر خواهد بود.
- ادویه‌ها و گیاهان: مطالعات نشان داده‌اند که ادویه‌های زیر دارای مقدار زیادی آنتی اکسیدان هستند:
- فلفل‌دلمه‌ای
- دارچین
- میخک‌ها
- نعناع
- پونه کوهی
- رزماری
- زعفران
- ادویه گیاه مریم گلی
- جوز هندی
- زنجبیل
- شوید
- میوه‌های هسته‌دار: زردآلو، گلابی، شلیل و آلو سرشار از قندهای طبیعی، فیبر، ویتامین و آنتی اکسیدان هستند
- تمام غلات: تمام غلات از جمله گندم سیاه، ارزن و جو منابع عالی فیبر و آنتی اکسیدان هستند
- کنگر فرنگی: این نوع کنگرها دارای مقادیر زیادی آنتی اکسیدان از جمله ویتامین C، اسید هیدروکسی سینامیک و فلاون هستند
- انار: انار و آب انار حاوی تانن‌ها و فلاونوئیدها هستند که نوع آنتی اکسیدان می‌باشند
- کلم پیچ: سبزی‌های برگ‌دار به داشتن آنتی اکسیدان‌ها معروف هستند و کلم پیچ مقادیر زیادی آنتی اکسیدان دارد
جمع بندی
رادیکالهای آزاد مولکول‌هایی ناپایدار و واکنش‌پذیر هستند که الکترون‌ها را از مولکول‌های پوست جدا می‌کنند و باعث ایجاد زنجیره‌ای از رادیکالهای آزاد می‌شوند. این رادیکال‌ها به سلولهای سالم پوست حمله می‌کنند و به آنها آسیب می‌رسانند. نتیجه این فرآیند، از بین رفتن درخشندگی و طراوت پوست شما خواهد بود. در صورتی که رادیکالهای آزاد پوست کنترل نشوند، پوست دچار پیری زودرس می‌شود. به همین خاطر، باید آنها را کنترل کرد. توصیه می‌کنیم برای کنترل رادیکالهای آزاد از آنتی اکسیدان‌ها در روتین پوستی و وعده‌های غذایی خود استفاده کنید.
